Η πυγμαχία είναι ένα από τα αθλήματα που έχουν τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Οι πρώτες αναφορές στην αρχαιοελληνική πυγμαχία έρχονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, ενώ σκηνές πυγμάχων που μάχονται έχουν αποτυπωθεί και σε παλαιότερα αγγεία. Τι ίσχυε στην αρχαιοελληνική πυγμαχία και πως διαφέρει το άθλημα που απολάμβαναν οι αρχαίοι από το σπορ που γνωρίζουμε και αγαπάμε σήμερα; Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά ποιες είναι οι ρίζες του αθλήματος, ποιοι οι κανόνες της πυγμαχίας στην Αρχαία Ελλάδα και ποιοι ήταν οι διασημότεροι Έλληνες πυγμάχοι της αρχαιότητας.
Οι πρώτες αναφορές στην ιστορία
Ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο, και συγκεκριμένα στον 8ο αιώνα π.Χ., θα βρούμε τις πρώτες αναφορές στην Ιλιάδα του Ομήρου. Σύμφωνα με τον ποιητή, οι πολεμιστές οργάνωναν αγώνες πυγμαχίας σαν φόρο τιμής στους πεσόντες, ενώ αγώνες είχαν διεξαχθεί και στην μνήμη του Πάτροκλου στο τέλος του Τρωικού Πολέμου. Μάλιστα, μετά τους αγώνες προς τιμήν του πιστού φίλου του Αχιλλέα, οι Έλληνες συμπεριέλαβαν την πυγμαχία και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ακόμα, ο ίδιος ο Όμηρος εξηγεί ότι οι κανόνες του παιχνιδιού άλλαζαν από πόλη σε πόλη και ανάλογα με την κοινωνική περίσταση, αλλά το άθλημα παρέμενε το ίδιο σε όλη την αρχαία Ελλάδα. Αναφορές στην πυγμαχία έχουμε και στην Μινωική και Μυκηναϊκή περίοδο, με μύθους, θρύλους και απεικονίσεις σκηνών από τους αγώνες σε αντικείμενα της εποχής. Επιπλέον, ο ιστορικός Φλάβιος Φιλόστρατος από την Αθήνα που έζησε από το 240 π.Χ. μέχρι το 170 π.Χ. έγραψε ότι οι ρίζες του αθλήματος βρίσκονται στην αρχαία Σπάρτη.
Οι κανόνες της πυγμαχίας στην αρχαία Ελλάδα
Όπως είπαμε και στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο, ο Όμηρος εξηγεί ότι οι κανόνες και η διαμόρφωση του αθλήματος άλλαζε από μέρος σε μέρος και ανάλογα τα κοινωνικά πλαίσια και τις εκδηλώσεις. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι οι βασικοί κανόνες δεν αλλάζουν και ότι η πυγμαχία στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ πιο σκληρό άθλημα από αυτό που όλοι ξέρουμε σήμερα. Αρχικά, η μεγαλύτερη διαφορά με το σημερινό άθλημα της πυγμαχίας είναι ότι δεν υπήρχαν ξεχωριστές κατηγορίες αθλητών βάση κιλών. Όλοι οι αθλητές έπαιζαν μαζί ανεξαρτήτου βάρους και η επιλογή των ζευγαριών ήταν τυχαία. Ακόμα, ο αγώνας δεν σταμάταγε όταν ένας αθλητής μάτωνε, ενώ δεν υπήρχαν γύροι, διαλείμματα, σύστημα μέτρησης βαθμών κλπ. Φυσικά υπήρχε διαιτητής που επιτηρούσε τους αθλητές, αλλά ο τρόπος που επέβαλε τους κανόνες ήταν πολύ διαφορετικός. Όπως έχουμε δει σε σκηνές πυγμαχίας πάνω σε αγγεία, αλλά και από ιστορίες της εποχής, γνωρίζουμε ότι ο διαιτητής έφερε ένα μαστίγιο με το οποίο κτυπούσε τους αθλητές όταν έκαναν παραβάσεις.
- Οι αθλητές δεν μπορούσαν να κρατούνται, ενώ κάθε κίνηση/κτύπημα με το χέρι ήταν επιτρεπτή. Το μόνο που απαγορευόταν ήταν οι κινήσεις που είχαν στόχο να βγάλουν τα μάτια του αντιπάλου.
Νίκη με νοκ άουτ
Νικητής ήταν ο πυγμάχος που κατάφερνε να βγάλει νοκ άουτ τον αντίπαλο του. Φυσικά, το παιχνίδι τελείωνε αν ο ένας από τους δύο παίκτες αναγκαζόταν να φύγει ή παραιτούνταν από τον αγώνα. Όπως καταλαβαίνετε, οι αγώνες πυγμαχίας στην αρχαία Ελλάδα μπορούσαν να εξελίσσονται για πάρα πολλές ώρες όταν και οι δυο αθλητές ήταν αρκετά σκληροί και είχαν τα ίδια επίπεδα δύναμης. Προκειμένου, λοιπόν, να αποφευχθούν οι εξαιρετικά μακροσκελείς αγώνες, υπήρχε ο κανόνας της «κλίμακας
». Σύμφωνα με αυτόν, όταν ο αγώνες διαρκούσε πάρα πολύ ώρα, οι πυγμάχοι σταματούσαν, στέκονταν ο ένας απέναντι από τον άλλον και αντάλλαζαν χτυπήματα χωρίς άμυνα, μέχρι ένας από τους δύο να βγει νοκ άουτ. Υπάρχουν αναφορές αθλητών που πέθαναν σε αυτή ακριβώς την φάση του αγώνα μετά από συνεχόμενα δυνατά κτυπήματα.
Ο εξοπλισμός στην αρχαιοελληνική πυγμαχία
Σε ανασκαφές στην Θήρα έχουν βρεθεί αγγεία που απεικονίζουν πυγμάχους με προστατευτικό εξοπλισμό που καλύπτει το πρόσωπο τους και χρονολογούνται κοντά στο 1500 π.Χ. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι στην αρχαιοελληνική πυγμαχία, οι αθλητές δεν φορούσαν γάντια ή άλλου είδους εξοπλισμός που στόχευε στην προστασία των αθλητών. Οι ίδιοι οι πυγμάχοι έδεναν τους καρπούς και τα δάκτυλα τους με επιδέσμους για να κρατήσουν πιο σταθερά τα χέρια τους και να έχουν πιο συνεχή κτυπήματα. Πάντως, οι πυγμάχοι τότε δεν χρησιμοποιούσαν κανένα μέσο για την προστασία τους και κάθε εξοπλισμός που τυχόν να είχαν στόχευε στην βελτιστοποίηση των κτυπημάτων τους και όχι στην προστασία τους από τους αντιπάλους τους.
Η πυγμαχία στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες
Όταν το άθλημα συμπεριλήφθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι κανόνες έγιναν λίγο πιο συγκεκριμένοι ενώ θεσπίστηκαν και κάποια μέτρα προστασίας των αθλητών. Η πυγμαχία συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 688 π.Χ. ενώ το 616 π.Χ. είχαμε και τους πρώτους αγώνες νέων πυγμάχων. Οι αγώνες συνέχισαν χωρίς χρονικά περιθώρια και κατηγορίες κιλών, αλλά θεσπίστηκαν ηλικιακές κατηγορίες. Τα ζευγάρια ήταν και πάλι τυχαία, αλλά αυτή την φορά δεν υπήρχαν μεγάλα χάσματα στις ηλικίες των συμμετεχόντων. Ακόμα, κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων άρχισαν να εφαρμόζεται και η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού για τους αθλητές. Οι ίδιοι φορούσαν δερμάτινα γάντια τα οποία είχαν επένδυση από βαμβάκι για να προστατεύουν τις αρθρώσεις και τα δάκτυλα, ενώ στο εξωτερικό μέρος είχαν σκληρό δέρμα για να βελτιώσουν έτσι την δύναμη των κτυπημάτων τους. Στην αρχαιοελληνική πυγμαχία στους Ολυμπιακούς Αγώνες ίσχυαν οι εξής απαγορεύσεις:
- Απαγορεύονταν η πάλη και τα κρατήματα κατά την διάρκεια του αγώνα.
- Απαγορευόταν η χρήση επιπλέον εξοπλισμού είτε για προστασία είτε για ενίσχυση των κτυπημάτων.
- Απαγορεύονταν τα κτυπήματα κάτω από την μέση και η επίθεση στα μάτια του αντιπάλου.
Παρ’ όλο που θεσπίστηκαν επιπλέον κανόνες, πολλοί αθλητές τραυματίζονταν σοβαρά στους αγώνες και για αυτό η αρχαιοελληνική πυγμαχία ήταν το πιο επικίνδυνο από τα τρία μαχητικά αθλήματα.
Διάσημοι πυγμάχοι στην Αρχαία Ελλάδα
Η πυγμαχία ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή αθλήματα στην Αρχαία Ελλάδα, και οι πυγμάχοι που κέρδιζαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες απολάμβαναν φήμη και έχαιραν ιδιαίτερης τιμής. Ο πρώτος Ολυμπιονίκης πυγμάχος της ιστορίας είναι ο Ονόμαστος από την Σμύρνη, ο οποίος ήταν διάσημος «πύκτης» του 7ου αιώνα π.Χ. και συμμετείχε στους 23ους Ολυμπιακούς Αγώνες το 688 π.Χ. Ο ίδιος εισηγήθηκε στην επιτροπή τους κανονισμούς του αθλήματος και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της αρχαιοελληνικής πυγμαχίας. Ακόμα ένας από τους γνωστότερους πυγμάχους της αρχαιότητας ήταν ο Διαγόρας από την Ρόδο, ο οποίος είχε κερδίσει στους Ολυμπιακούς και σε άλλους αγώνες σε όλη την Ελλάδα. Στα βιβλία αναφέρεται ότι ο Διαγόρας ήταν 2 μέτρα και δεν απέφευγε ποτέ τα κτυπήματα των αντιπάλων του.
21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 210 9237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
